UNESCO tərəfindən 1967-ci ildən başlayaraq savadlılığın kritik əhəmiyyətini xatırlatmaq üçün 8 sentyabrda bütün dünyada hər il Beynəlxalq Savadlılıq Günü (BEG) qeyd olunur. Əlamətdar günün məqsədi savadlılığın insanlar, icmalar və ümumilikdə cəmiyyət üçün faydasına diqqəti cəlb etməkdir.
UNESCO-nun bu beynəlxalq günlə bağlı açıqlamasında qeyd olunur ki, “savadlılıq hamı üçün əsas insan hüququdur. Bu, digər insan hüquqlarından, daha böyük azadlıqlardan və qlobal vətəndaşlıqdan istifadə etmək üçün qapı açır. Savadlılıq bərabərlik və ayrı-seçkiliyə yol verməməyə, qanunun aliliyinə, həmrəyliyə, ədalətə, müxtəlifliyə və tolerantlığa hörmətə əsaslanan davamlı sülh mədəniyyətini inkişaf etdirmək, digər insanlarla ahəngdar münasibətlər qurmaq üzrə insanların daha geniş bilik, bacarıq, dəyərlər, münasibət və davranışlar əldə etməsi üçün təməldir. Tərəqqiyə baxmayaraq, 2024-cü ildə dünya üzrə ən azı 739 milyon gənc və böyük hələ də əsas savadlılıq bacarıqlarından məhrumdur. Eyni zamanda, hər 10 uşaqdan 4-ü oxumaq üzrə minimum bilik səviyyəsinə çatmır və 2023-cü ildə 272 milyon uşaq və yeniyetmə məktəbdən kənarda qalıb.
Bu il Beynəlxalq Savadlılıq Günü “Rəqəmsal dövrdə savadlılığın təşviqi” mövzusu altında qeyd olunur.
Rəqəmsallaşma, onunla necə məşğul olmağımızdan asılı olaraq, həm müsbət, həm də mənfi şəkildə öyrənmək, yaşamaq, işləmək və ictimailəşmə yollarımızı dəyişdirir. Rəqəmsal alətlər əsas savadlılıq bacarıqlarından məhrum olan 739 milyon gənc və böyüklər də daxil olmaqla, təcrid olunmuş qruplar üçün öyrənmə imkanlarını genişləndirməyə kömək etsə də, məxfilik problemləri, rəqəmsal nəzarət, gücləndirilmiş qərəzlər, etika, passiv istehlak riski və ətraf mühitə təsirlər də daxil olmaqla digər narahatlıqları da doğurur.
Savadlılıq bu transformasiyaları əhatəli, müvafiq və mənalı etmək üçün açardır. Kağız üzərində oxumaq və yazmaqdan başqa, rəqəmsal dövrdə savadlılıq insanlara təhlükəsiz və uyğun şəkildə rəqəmsal məzmuna daxil olmaq, anlamaq, qiymətləndirmək, yaratmaq, ünsiyyət qurmaq və onlarla əlaqə qurmaq imkanı verir. Savadlılıq həm də tənqidi təfəkkürü inkişaf etdirmək, etibarlı məlumatları ayırd etmək və mürəkkəb informasiya mühitlərində naviqasiya etmək üçün mərkəzidir.
Bu gün YUNESKO-nun baş qərargahında Beynəlxalq Savadlılıq Gününə həsr olunmuş tədbir nəzərdə tutulub.
Qeyd edək ki, ölkəmizdə 2017-2018-ci tədris ilindən təhsilalanların İKT bacarıqlarına dərindən yiyələnmələri, onların informasiya məkanında sərbəst və məqsədyönlü fəaliyyətinə nail olunması, rəqabətqabiliyyətli, məntiqi və qeyri-standart düşüncə tərzinə malik şəxslər kimi formalaşmalarını təmin etmək məqsədilə “Rəqəmsal bacarıqlar” layihəsi həyata keçirilir. Şagirdlərdə alqoritmik düşüncə, məntiqi təfəkkür, layihə qurmaq bacarıqlarını inkişaf etdirən bu təşəbbüsə qoşulan məktəblərin sayı 762-yə çatdırılıb, onlardan 230-u layihəyə yeni cəlb olunub. Hazırda layihə ölkənin 57 şəhər və rayonunda 6 min müəllimi, 510 min şagirdi əhatə edir.
“Rəqəmsal bacarıqlar” təmayüllü 10-11-ci siniflərdə 1370 şagird təhsil alır.
Bundan əlavə, ötən tədris ilindən Bakı şəhərinin ümumi təhsil müəssisələrində “Rəqəmsal məktəb” platforması istifadəyə verilib. Hazırda platforma 30 mindən çox pedaqoji heyəti və 500 mindən artıq şagirdi əhatə edir.
“Rəqəmsal məktəb” rəqəmsal mühitdə öyrənmə, tədris, ünsiyyət və əməkdaşlıq platformasıdır. Bu, şagird, valideyn, müəllim və direktor rolları üzrə tədris resurslarının idarəedilməsi və tənzimlənməsi imkanlarını təmin edir.