“Sərhədlərin yaradılması” psixobioloji proqramı isə düşmüş, başqa sözlə uşaqları şıltaqlığa yenicə başlamış valideynlər konkret olaraq nə etməlidirlər?
1. Tərbiyəetmə prosesində iştirak edən ailə üzvlərinini (ayrılıqda yaşayan nənəni və əmini də) bir yerə toplayaraq bu “prosesin” artıq başladığını elan edin. Sizin uşağınızla bağlı nə baş verdiyini marağı olan bütün şəxslərə izah edin.
2. Elə həmin toplantıda bu sərhədləri müzakirə edin ki, sonra uyğunsuzluq olmasın. Uşağın oyuncaqlarını qutuya özü yığmağı mütləq vacibdirmi? Mətbəxdə suyu o özü bağlamalıdırmı? Gəzmək üçün paltarlarını özü seçə bilərmi? Televizoru işə sala və ya atanın mobil telefonu ilə oynaya bilərmi? Bu tipli suallara konkret cavablar müəyyənləşdirilməli və bütün ailə üzvlərinin mövqeyi eyni olmalıdır.
3. Uşağa sakit və xoşluqla bu və ya digər məsələlərdə sərhədlərin harada dayanmasını xəbər verin və uşağın etirazları, bu sərhədləri “öz xeyrinə” zəiflətməsi və ya onları uzatmaq cəhdlərinə baxmayaraq mövqeyinizdə dayanın. Faktiki olaraq siz bütün günü övladınızın “Görəsən bunu etsəm nə olacaq?” sualına cavab verirsiniz. Sadəcə olaraq birbaşa cavab verin: :” Bax, belə və belə olacaq”
4. Unutmayın ki, uşaq hələ çox balacadır və qadağaların ona ətraflı izahı lazım deyil. Onun hələ ki, başqa məsələlər maraqlandırır. Vaxt gələcək, o özü sizdən soruşacaq: “Axı niyə olmaz?” Bax onda ona izah etməyə məcbursunuz.
İndi isə bayaq aydınlaşdırılmamış suala qayıtmağın əsl vaxtıdır: Bəs niyə atasının yanında uşaq sözəbaxan idi, amma anasının və nənəsinin yanında şıltaqlıq edirdi? Cavab çox sadədir: belə görünür ki, ata uşaqla az vaxt keçirdiyi üçün bu sərhədləri aydın və tərəddüd etmədən deyib və göstərib. Ata, “daha yumşaq” ana və nənədən fərqli olaraq, onun yanında olduğu zaman həmin sərhədləri pozmağa və ya uzatmağın mümkün olmasını düşünməsi üçün uşağa heç bir əsas verməmişdir. Beləliklə uşaq da öz növbəsində problemlərin yaranmaması üçün bununla barışmışdır.
Uşaq bağçasında və körpələr evində də belə olur. Valideynlər şikayət edirlər ki, tərbiyəçilərin dediyinə görə uşaq ideal dərəcədə sözəbaxan olub və bütün tələbləri yerinə yetirir. Evdə isə sanki hansısa bir “terrorçudur”. Siz indi artıq bunun niyə belə olduğunu bilirsiniz!
Yadda saxlayın ki, hamı üçün düzgün, yeganə sərhəd olmur. Onlar hər ailə üçün xüsusi olaraq fərdidir. Sərhədlər təyin edərkən, təhlükəsizlik, məqsədyönlülük barədə öz dünyagörüşünüzə istinad edin. Səbirli və ardıcıl olun, körpə istənilən varianta uyğunlaşacaq.
Müəllif: Katerina Muraşova, uşaq psixoloqu
